Via de media is er veel informatie over gezondheid en voeding te vinden. Informatie over gedegen wetenschappelijk onderzoek, maar ook artikelen over minder goed uitgevoerde studies of verkeerd getrokken conclusies. Het goed lezen van wetenschappelijke studies lastig. Naast vaktermen verschilt de mate van bewijslast van de gekozen onderzoeksvorm. Zo zijn er dierproeven die je niet door kunt vertalen naar de mens en is de bewijslast van studies met een gering aantal proefpersonen niet zo hoog.
In deze sectie van onze website nemen we wetenschappelijke studies onder de loep. We houden ze tegen het licht van al eerder uitgevoerd onderzoek, de bewijslast en de eventuele beperkingen van het uitgevoerde onderzoek. Lee, JJ et al. (2022)
Wat is de invloed van een verandering of vervanging van het drinken van light drank op de cardiometabole gezondheid?
Diabetes Care. 2022 Aug 1;45(8):1917-1930. https://doi.org/10.2337/dc21-2130
Soort onderzoek: systematic review met meta-analyses van prospectieve cohortstudies
Een aanzienlijk deel van de bevolking heeft overgewicht of obesitas wat een risicofactor is voor hart- en vaatziekten en diabetes type 2. De primaire oorzaak daarvan is dat er meer calorieën worden binnengekregen dan dat er verbruikt worden. Om deze inname te verminderen worden suikers in producten vervangen door zoetstoffen. Het meest bekend en gebruikt zijn de light-/zero dranken. Onderzoekers Lee, JJ et al. hebben in hun onderzoek gekeken wat de relatie is tussen de inname van light-dranken en een verhoogd risico op cardiometabole aandoeningen.
Conclusies van de onderzoekers: De inname van light drank was niet geassocieerd met cardiometabole nadelen. Er is wel enige indicatie dat het vervangen van suikerhoudende drank door light drank is geassocieerd met cardiometabole voordelen, die vergelijkbaar zijn met die van water. Het aantal prospectieve studies om te bestuderen was echter beperkt. Meer prospectieve cohortstudies en ook goede gerandomiseerde placebogecontroleerde studies zijn nodig om meer te kunnen zeggen over een causaal effect. In de tussentijd ondersteunt het bewijs dat het vervangen van suikerhoudende drank door light drank een goede strategie is om de inname van suikerhoudende drank en de gezondheidsrisico’s die daarmee samenhangen, te verminderen.
Lees meerYin, T. et al. (2022)
Verhogen light dranken het risico op kanker?
Nutrients, oktober 2022; 14(21): 4445.
Soort onderzoek: systematic review met meta-analyses
Conclusies: De onderzoekers zien in de bestudeerde studies dat er bij een hoge inname van light drank een associatie is met een verhoogd risico op leukemie. De dosis-respons-relatie laat zien dat per 355 ml het risico op leukemie met 15% verhoogde. Daarnaast werd een verlaagd risico op darmkanker gevonden. Beperkingen: Gezien de lage en matige zekerheid van het bewijs van de door hen bestudeerde studies en het beperkte aantal studies geven ze aan dat meer prospectieve cohortstudies en gerandomiseerde gecontroleerde studies nodig zijn om meer zekerheid te krijgen.
Lees meerNaomi, N. et al (2022)
Is er een verband tussen het gebruik van zoetstoffen en sterfte bij (Nederlandse) volwassen?
European Journal of Nutrition (okt 2022)
Soort onderzoek: cohortstudie (prospectief)
Naomi et al. concluderen in deze studie dat de consumptie van suikerhoudende dranken het risico op sterfte verhoogt, terwijl het drinken van een matige hoeveelheid fruitsap (<150 ml/dag) het risico op sterfte verlaagt. Verder geven ze aan dat het vervangen van suikerhoudende drank door light-drank het sterfterisico zou kunnen verlagen.
De onderzoekers hebben in hun studie gebruik gemaakt van gegevens die verzameld zijn in de Nederlandse ‘Lifelines Cohort Studie’. Dat is een studie die nog steeds loopt waarin een grote groep mensen (cohort) uit Noord-Nederland in de tijd gevolgd zijn en worden. Dit staat ook bekend als een prospectief (op de toekomst gericht) cohortonderzoek. Het eetpatroon werd bij aanvang nagevraagd met behulp van een uitgebreide vragenlijst. In deze studie zijn 118.707 deelnemers (gemiddeld 45 jaar) bijna 10 jaar lang gevolgd.
Binnen de observationele studies heeft een prospectief cohortonderzoek de hoogste bewijskracht. De deelnemers worden daar zonder ingrijpen in de tijd gevolgd. De bewijskracht hangt verder wel af van het aantal deelnemers en hoe lang de deelnemers gevolgd zijn. In tegenstelling tot interventieonderzoek kan echter nooit gesproken worden van een oorzakelijk verband.
Het onderzoek maakt deel uit van het SWEET-project. Dit is een door de Europese Unie gefinancieerd project met als doel om bewijs te ontwikkelen en te beoordelen over zowel de voordelen op lange termijn als de potentiële risico's van het vervangen van suiker door zoetstoffen. Het onderzoek wordt uitgevoerd door diverse universiteiten door heel Europa.
Download deze studieDebras et al. (2022)
Verhogen zoetstoffen het risico op hart- en vaatziekten?
BMJ 2022;378:e071204.
Soort onderzoek: observationele studie
Om de inname van suikers te verminderen worden suikers soms vervangen door zoetstoffen. Die dragen niet bij aan de energie-inname. Daarmee zou het risico op hart- en vaatziekten verlaagd kunnen worden. Enkele studies waarin gekeken is naar light dranken zetten daar vraagtekens bij. Om dat breder te onderzoeken hebben deze Franse onderzoekers gekeken naar de inname van zoetstoffen uit verschillende soorten voedingsbronnen (niet alleen light drank) en het effect ervan op hart- en bloedvaten.
Deze studie laat zien dat de hoogste inname van zoetstoffen (vooral aspartaam, acesulfaam-K en sucralose) het risico op hart- en vaatziekten verhoogde. De onderzoekers concluderen dat zoetstoffen daarmee een vermijdbaar risico vormen voor hart- en vaatziekten, hoewel het nodig is dat dit bevestigd wordt in andere grootschalige prospectieve cohortstudies.
Download deze studieSuez et al. (2022)
Kunnen sommige zoetstoffen tot een verstoorde glucoseregulatie leiden?
Cell. 2022 Sep 1;185(18):3307-3328.e19.
Soort onderzoek: experimentele studie bij mensen & een dierstudie
Suez et al. concluderen in hun onderzoek dat zoetstoffen invloed hebben op het microbioom en dat de zoetstoffen sucralose en sacharine op die manier de glucoseregulatie kunnen verstoren. Ze geven wel aan dat dit persoonspecifiek is en dat verder onderzoek nodig is om te weten wat de effecten op langere termijn zijn.
Het onderzoek naar de effecten van zoetstoffen op het microbioom en de glucoseregulatie bij mensen is schaars en laat niet altijd dezelfde resultaten zien. Deze studie levert een belangrijke bijdrage daaraan, maar kent ook een aantal beperkingen. Het zou dan ook voorbarig zijn om in de praktijk anders te gaan adviseren over zoetstoffen en over sucralose en sacharine in het bijzonder.
Download deze studie