menu

Diabetes Mellitus

Laagcalorisch zoetstoffen smaken zoet, maar verhogen de bloedsuikerspiegel niet. Daardoor kunnen ook diabetici genieten van zoete producten, zonder zich zorgen te hoeven maken over hun bloedsuikerspiegel.

Zoetstoffen en diabetes

Bij mensen die zowel overgewicht als diabetes hebben, kan een kleine vermindering van het lichaamsgewicht al een grote verbetering in de bloedsuikerspiegel teweegbrengen. Bij gewichtsvermindering kunnen laagcalorische zoetstoffen een steun in de rug zijn (zie ‘gezond gewicht’).

Wat is diabetes?

Diabetes wordt in de volksmond ook wel ‘suikerziekte’ genoemd. De officiële naam is diabetes mellitus. Het is een chronische stofwisselingsziekte. Bij diabetes kan het lichaam het bloedsuikergehalte niet meer zelf in evenwicht houden. Normaal wordt het bloedsuikergehalte door het hormoon insuline heel nauwkeurig binnen bepaalde grenzen gehouden. Maar bij mensen die diabetes hebben, werkt dit mechanisme niet goed meer. Daardoor wordt het bloedsuikergehalte te hoog. Als dit lange tijd het geval is, schaadt dit de gezondheid. Diabetes verhoogt de kans op hart- en vaatziekten en op nier- en oogafwijkingen.

Volgens de Diabetes vereniging hebben ruim 1.000.000 Nederlanders diabetes mellitus. Daarvan weten echter 200.000 mensen niet dat zij diabetes hebben. 900.000 mensen hebben diabetes type 2. Bij 100.000 mensen komt diabetes type 1 of een ander type voor. Er zijn dus 2 vormen van diabetes: het lichaam maakt geen insuline aan (diabetes type 1) of het lichaam reageert niet meer goed op suiker (diabetes type 2). Circa 90% van de mensen met diabetes heeft diabetes type 2. Mensen met overgewicht hebben een grotere kans om diabetes type 2 te ontwikkelen.

Wat gebeurt er bij diabetes?

Wanneer je koolhydraten inneemt, stijgt het bloedsuikergehalte. Koolhydraten zitten niet alleen in zoete dingen, zoals suiker en fruit, maar ook in brood, aardappelen, rijst, pasta, sommige groenten e.d. Van koolhydraten maakt het lichaam glucose. Deze glucose komt in het bloed terecht (bloedglucose of bloedsuiker) en wordt op die manier naar de lichaamsweefsels gebracht. De cellen gebruiken de glucose vervolgens als energie. Door het gebrek aan insuline of de ongevoeligheid voor insuline wordt bij diabetespatiënten de glucose niet of onvoldoende opgenomen in de cellen en blijft het bloedsuikergehalte te hoog.

Daarom moeten diabetespatiënten goed opletten op wat zij eten. Het advies aan hen is tegenwoordig om een ‘normaal’ gebalanceerd dieet te gebruiken gebaseerd op de principes van de Schijf van Vijf.

Het eten van suiker mag wel, maar slechts in kleine hoeveelheden. Mensen die aan diabetes lijden kunnen het best advies vragen bij een erkend diëtist. Het is de bedoeling dat diabetici hun bloedsuikerspiegel binnen bepaalde grenzen houden. Dit is niet altijd makkelijk. Het gebruik van producten met laagcalorische zoetstoffen kan dit iets makkelijker maken.

Nieuwe Voedingsrichtlijn Diabetes van Nederlandse Federatie Diabetes (NDF) neemt zoetstoffen wederom op in aanbevelingen

Net als in de vorige edities is ook in de nieuwe herziene NDF Voedingsrichtlijn Diabetes (2020) een rol voor zoetstoffen weggelegd. In deze wetenschappelijk onderbouwde richtlijn voor mensen met diabetes (type 1 en 2) is gebruik gemaakt van de meeste actuele informatie en inzichten. De samenstelling is in handen van een multidisciplinaire werkgroep met daarin voedingsdeskundigen, diëtisten en vertegenwoordigers van diabetespatiënten, zorgverleners en behandelaars.

Hoe kunnen zoetstoffen helpen in de strijd tegen diabetes?

De NDF Voedingsrichtlijn Diabetes (2020) geeft aan dat laagcalorische zoetstoffen geen of bijna geen invloed hebben op de bloedsuikerspiegel. Bovendien kunnen zij de dagelijkse calorie-inname verminderen. Denk daarbij aan het vervangen van een drank gezoet met suiker door een light-/zero variant. In het praktische advies van de richtlijn staat te lezen:

‘Stimuleer het drinken van water, koffie en thee zonder suiker of honing. Leg uit dat als deze dranken geen optie zijn, dat dranken gezoet met laagcalorische zoetstoffen de voorkeur hebben boven dranken die suiker bevatten. Bespreek de ADI (Aanvaardbare Dagelijkse Inname) van zoetstoffen en het feit dat zuren in frisdranken (ook in light frisdranken) nadelige effecten op het gebit hebben.’

Zoetstoffen & kinderen

De richtlijn geeft verder aan dat kinderen – met of zonder diabetes - producten met zoetstoffen veilig kunnen gebruiken. Wel moet er rekening worden gehouden met de ADI. Deze wordt berekend aan de hand van gewicht en is daardoor voor kinderen lager dan voor volwassenen.

Zoetstoffen & zwangerschap

Over zwangerschap en het gebruik van zoetstoffen is de richtlijn ook helder. Producten met zoetstoffen zijn veilig voor hen die zwanger zijn. Uiteraard moet ook daarbij worden gelet op de maximale waarden van de ADI. ‘Zoetstoffen zijn niet schadelijk voor het ongeboren kind, maar water is de beste dorstlesser’, concludeert de richtlijn.

Wetenschappelijke studies

De Richtlijn is evidence based. Dat wil zeggen dat er gebruik is gemaakt van de laatste stand van de wetenschappelijke literatuur. Naast een zeer uitgebreide lijst met referenties, worden studies ook bij de desbetreffende hoofdstukken nader toegelicht. De uitleg over zoetstoffen is te vinden op pagina 33-34. NDF Voedingsrichtlijn Diabetes (2020)

Wat zegt het Diabetesfonds?

Op de website van het Diabetesfonds zijn de belangrijkste kenmerken van laagcalorische zoetstoffen en polyolen opgenomen.

Laagcalorische zoetstoffen

  • (vrijwel) geen calorieën. 
  • beïnvloeden de bloedsuiker niet 
  • zijn goed in te passen bij diabetes, ook als je wil afvallen.

Polyolen

  • bevatten wel calorieën, maar de helft minder dan suiker. 
  • worden nauwelijks opgenomen in het bloed dus laten de bloedsuikerspiegel niet of nauwelijks stijgen.
  • zoetstoffen waarvan de naam eindigt op ‘-ol’ kunnen diarree veroorzaken

Download onze handige infographic 'Diabetes & zoetstoffen'